เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้า (Plantar fasciitis device)
ศ.นพ. บวรฤทธิ์ จักรไพวงศ์
ภาควิชาออร์โธปิดิคส์และกายภาพบำบัด
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้า (Plantar fasciitis device) เลขที่คำขอสิทธิบัตรการประดิษฐ์ 2301001565 วันรับคำขอ 17 มีนาคม 2566 โดยความร่วมมือจากวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการกีฬา และคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล นำโดย อาจารย์ ดร.กิตติชัย ทราวดีพิมุข และ ผู้ช่วย ศาสตราจารย์ ดร.กภ.อัมพิกา นันท์บัญชา อาจารย์ประจำวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการกีฬา ม.มหิดล และศาสตราจารย์ นายเเพทย์บวรฤทธิ์ จักรไพวงศ์ หัวหน้าสาขาออร์โธปิดิกส์เท้าและข้อเท้า ภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์และกายภาพบำบัด คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล
โรครองช้ำ หรือ เอ็นฝ่าเท้าอักเสบ คือ กลุ่มอาการปวดหรือเจ็บบริเวณส้นเท้าหรือบริเวณเอ็นฝ่าเท้า หลังจากที่ใช้งานเป็นเวลานาน หรือใช้งานหนัก เช่น การวิ่ง การออกกำลังกายหนัก ๆ นอกจากนี้อาจมีอาการปวดที่เอ็นฝ่าเท้าในตอนเช้าเมื่อลุกจากเตียง รองช้ำอาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ความเสื่อมตามอายุ การใช้งานเท้าที่ต่อเนื่องหรือมากเกินไป ภาวะน้ำหนักเกิน หรือคนที่มีภาวะเท้าแบน ซึ่งทำให้เกิดการอักเสบของเอ็นฝ่าเท้าที่ยึดจากส้นเท้าไปที่บริเวณกลางฝ่าเท้า ทำหน้าที่กระจายน้ำหนักไปยังฝ่าเท้า ดังนั้นการบาดเจ็บหรือความไม่สมดุลของการกระจายน้ำหนักทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังจนทำให้เอ็นฝ่าเท้าสูญเสียความยืดหยุ่น มีลักษณะเหมือนหนังยางที่เริ่มแห้งและเสียความยืดหยุ่น ดังนั้นทุกครั้งที่ลุกยืน หรือเดิน เอ็นฝ่าเท้าจะถูกดึงและฉีกขาด ซึ่งทำให้รู้สึกเจ็บหรือปวดเวลาเดินและเหมือนมีก้อนที่เป็นจุดกดเจ็บอยู่ใต้ฝ่าเท้า วิธีรักษาเบื้องต้นหากเกิดการอักเสบของเอ็นฝ่าเท้า เริ่มจากลดการใช้งาน ประคบเย็น จากนั้นจึงเริ่มยืดเหยียดบริเวณเอ็นฝ่าเท้าร่วมกับการยืดเอ็นร้อยหวายหรือกล้ามเนื้อน่อง โดยการยืดเหยียดสามารถทำได้ทุกชั่วโมง ครั้งละ 1-2 นาที นอกจากนี้ การนวดด้วยแรงกด (kneading) บริเวณเอ็นฝ่าเท้าที่ปวดหรือเป็นก้อน ร่วมกับการประคบความร้อนและยืดเหยียดเอ็นฝ่าเท้า จะช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นให้กับเอ็นฝ่าเท้า โดยการนวดใช้เวลา 8-10 นาที ต่อครั้ง วันละ 2-3 ครั้ง
โรครองช้ำ เอ็นฝ่าเท้าเสื่อม หรือผู้ป่วยเอ็นฝ่าเท้าอักเรื้อรัง ควรรับการดูแลรักษาด้วยการบริหารและยืดเหยียดเป็นประจำ จนกว่าอาการน้อยลงหรือไม่มีอาการปวดแล้ว แต่อย่างไรก็ตามโรครองช้ำ สามารถกลับมามีอาการได้ตลอดตามช่วงเวลาที่อายุมากขึ้น ดังนั้นจึงควรบริหารเป็นประจำเพื่อให้เอ็นฝ่าเท้ามีความยืดหยุ่นและลดการอักเสบหากมีการใช้งานหนักและต่อเนื่อง
จากข้อจำกัดในการฟื้นฟูอย่างต่อเนื่อง และการดูแลฟื้นฟูด้วยตนเองที่บ้านได้ จึงเป็นที่มาของการคิดค้นนวัตกรรมเครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้า (Plantar fasciitis device) ที่ช่วยให้ผู้ป่วยเอ็นฝ่าเท้าอักเสบหรือมีอาการปวดเท้าเรื้อรังสามารถดูแลสุขภาพเท้าได้เองที่บ้านและสม่ำเสมอ โดยเครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าสามารถวางประคบร้อน ยืดเอ็นฝ่าเท้าพร้อมกับการนวดคลึง เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าสามารถปรับตำแหน่งของหัวนวดให้ตรงจุดที่มีอาการได้ ปรับความเร็วการหมุนของการนวดคลึงได้ตามความต้องการ และเลือกรูปแบบของหัวนวดได้ตามความชอบ รวมถึงยังสามารถปรับแรงกดมากหรือน้อยได้ ในส่วนของการยืดเอ็นฝ่าเท้า อุปกรณ์จะช่วยยืดโดยสามารถปรับระยะของการยืดได้ตามความยืดหยุ่นของแต่ละบุคคล ดังนั้นจะทำให้สามารถนวดคลึงไปพร้อม ๆ กับการยืดเอ็นฝ่าเท้าได้ นอกจากนี้เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้ายังมีแผ่นให้ความร้อนที่สามารถปรับระดับความร้อนตามระดับความรู้สึกสบายของแต่ละคนได้ จากการทดลองในกลุ่มตัวอย่างที่เป็นเอ็นฝ่าเท้าอักเสบเรื้องรังนานกว่า 6 เดือน พบว่าอาการปวดเอ็นฝ่าเท้าลดลง ความยืดหยุ่นของเอ็นฝ่าเท้าเพิ่มขึ้น หากมีการใช้งานต่อเนื่องอย่างน้อย 1 เดือน พบว่า ความเจ็บปวดที่เอ็นฝ่าเท้าในช่วงตอนเช้าหลังจากลุกออกจากเตียงยังลดลงอีกด้วย และสามารถใช้เท้าในกิจวัตรประจำวันได้ดีขึ้น ดังนั้นการทำงานร่วมกันของแต่ละเทคนิคในการฟื้นฟู และสามารถทำได้อย่างต่อเนื่องส่งผลให้การฟื้นฟูมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
ขอขอบคุณ กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (ววน.) เพื่อสนับสนุนงานวิจัยมูลฐาน (Fundamental Fund) ของมหาวิทยาลัยมหิดล ประจำปีงบประมาณ 2567 ผ่านสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ที่สนับสนุนโครงการวิจัยการพัฒนาเครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าและทดสอบประสิทธิผลการลดปวดเอ็นฝ่าเท้าอักเสบเรื้อรัง และขอขอบคุณ สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่มอบรางวัล Gold Medal ให้กับนวัตกรรม “เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้า” ในงานวันนักประดิษฐ์ 2568
ปัจจุบัน เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าให้บริการที่คลินิกเวชศาสตร์การกีฬา โรงพยาบาลศิริราช และคลินิกการกีฬา วิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการกีฬา ม.มหิดล โดยผู้ป่วยสามารถเข้ารับบริการเครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าได้ เมื่อได้รับการตรวจจากแพทย์ และมีคำสั่งการรักษา ร่วมทั้งได้รับคำแนะนำการใช้เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้า เรามีความเชื่อมั่นเป็นอย่างยิ่งว่า เครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าจะเป็นตัวเลือกในการเพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับผู้ป่วยโรครองช้ำเรื้อรัง หรือผู้ที่มีอาการเจ็บเอ็นฝ่าเท้า โดยการทำให้มีคุณภาพเท้าที่ดีขึ้น ความเจ็บปวดลดลง รวมทั้งสามารถประกอบกิจวัตรประจำวันได้ใกล้เคียงปกติมากขึ้น
เยี่ยมชมวิดีโอนำเสนอโครงการวิจัยการพัฒนาเครื่องบริหารเอ็นฝ่าเท้าและทดสอบประสิทธิผลการลดปวดเอ็นฝ่าเท้าอักเสบเรื้อรัง ได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=1vylKMo5RPk&t=5s
