กายภาพทางไกล (Telerehabilitation)
นวัตกรรมปฏิวัติการฟื้นฟูสุขภาพผู้สูงวัย

ผศ.นพ.เอกเกษม วาณิชเจริญกุล
ภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์และกายภาพบำบัด
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล

ภัยเงียบที่คุกคามผู้สูงอายุ: กระดูกสะโพกหัก

ในยุคที่ประชากรสูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว “การหักของกระดูกข้อสะโพก” กลายเป็นปัญหาสาธารณสุขที่ส่งผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่อคุณภาพชีวิต สมรรถภาพร่างกายของผู้สูงอายุ และระบบสุขภาพโดยรวมของประเทศ

ความท้าทายของการฟื้นฟู

ภายหลังการผ่าตัดรักษากระดูกข้อสะโพกหักไม่ว่าจะเป็นการยึดตรึงกระดูกที่หักด้วยโลหะหรือการเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ที่แม้ว่าการรักษาจะสามารถลดอาการปวด และช่วยให้ผู้ป่วยกลับเคลื่อนไหวได้รวดเร็วมากขึ้น แต่ผู้ป่วยสูงอายุจะยังต้องเผชิญกับภาวะถดถอยของร่างกาย ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองหรือเคลื่อนไหวร่างกายได้เหมือนก่อนเกิดกระดูกหัก การเคลื่อนไหวที่จำกัดนำไปสู่ภาวะกล้ามเนื้อฝ่อตัว และสมรรถภาพที่ลดถอยลงอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะช่วงหลังการผ่าตัดใหม่ๆ ดังนั้น การฟื้นฟูร่างกายด้วยการทำกายภาพจึงไม่เพียงแค่ทางเลือก แต่เป็นความจำเป็นเร่งด่วนสำหรับผู้ป่วยกลุ่มนี้

ข้อจำกัดของการทำกายภาพบำบัดแบบดั้งเดิม

ถึงแม้นักกายภาพบำบัดจะมีบทบาทสำคัญในการเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อหลังการผ่าตัดกระดูกข้อสะโพกหัก แต่ผู้สูงอายุต้องเผชิญกับอุปสรรคมากมายในการที่จะมากายภาพตามนัด เช่น ปัญหาการเดินทางมาโรงพยาบาลตามนัด ความยากในการหาผู้ดูแลที่จะต้องพาผู้ป่วยมา ข้อจำกัดจากโรคประจำตัวของผู้ป่วยเอง ทำให้ต้องอาศัยสื่อการสอนทำกายภาพบำบัด เช่น เอกสารแผ่นพับ หรือวิดีโอที่อัดไว้ล่วงหน้าให้กับผู้ป่วยเพื่อไปทำต่อเมื่อออกจากโรงพยาบาล ซึ่งเป็นสื่อที่ปราศจากการโต้ตอบแบบทันทีระหว่างผู้ให้การรักษาและผู้ป่วย

กายภาพทางไกล: นวัตกรรมแห่งความหวัง

Telerehabilitation ในปัจจุบันไม่ใช่แค่เทคโนโลยี แต่เป็นการปฏิวัติวิธีคิดในการดูแลสุขภาพ โดยมีจุดเด่นที่โดดเด่น ได้แก่ สามารถเข้าถึงได้ง่าย ไร้ซึ่งขีดจำกัดทางภูมิศาสตร์สามารถทำที่ใดก็ได้ขอให้สัญญาณโทรศัพท์เข้าถึง ลดค่าใช้จ่ายและเวลาในการพาผู้ป่วยมาโรงพยาบาล ได้รับการดูแลแบบส่วนตัวจากผู้รักษาโดยตรง ลดภาระของผู้ดูแล และที่สำคัญคือ สามารถติดตามหรือประเมินผลการรักษาแบบเรียลไทม์ (real-time) ได้

โดย telerehabilitation มีรูปแบบที่หลากหลาย เช่น ระบบวิดีโอคอนเฟอเรนซ์ การใช้เซนเซอร์ติดตามการเคลื่อนไหว
แอปพลิเคชันติดตามความก้าวหน้า คำแนะนำแบบมีปฏิสัมพันธ์ ซึ่ง telerehabilitation มีผลการศึกษาวิจัยถึงการนำไปใช้ในผู้ป่วยจริงในหลากหลายกลุ่มโรค สำหรับผู้ป่วยภายหลังการผ่าตัดกระดูกข้อสะโพกหัก ผลงานวิจัยล่าสุดจากโรงพยาบาลศิริราช เผยให้เห็นประสิทธิภาพอันน่าทึ่งของ Real-time Teleresistance Exercise ที่พบว่าผู้ป่วยมีคะแนนสมรรถภาพทางกายชนิด Short Physical Performance Battery (SPPB) เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ สามารถพัฒนาการด้านความเร็วการเดิน ปรับปรุงการทรงตัวของผู้ป่วย และมีอัตราการปฏิบัติตามโปรแกรมสูงถึงร้อยละ 70 รวมถึงมีความปลอดภัยโดยไม่พบเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ระหว่างการใช้งาน

บทสรุป: อนาคตของการดูแลสุขภาพ

Telerehabilitation ไม่เพียงเป็นทางเลือก แต่กำลังกลายเป็นมาตรฐานใหม่ในการดูแลผู้สูงอายุ การผสานเทคโนโลยีกับการแพทย์จะช่วยยกระดับคุณภาพชีวิต สร้างความหวัง และเพิ่มโอกาสในการฟื้นฟูสมรรถภาพโดยเฉพาะผู้กระดูกข้อสะโพกหัก